چرا معاملات با سودهای غیرشرعی در اسلام ممنوع است؟

معاملاتی که در بازارهای مالی مختلف انجام می‌گیرد، هر کدام دارای یک سری احکامی در اسلام می‌باشند. هر معامله‌ای که انجام می‌گیرد با سود و زیان‌هایی همراه است و این سود و زیان‌ها باید از نظر احکام اسلامی تایید شده باشند.

برخی معاملاتی که سودهای غیر شرعی و یا ربا دارند، در اسلام حرام شمرده می‌شوند. هر معامله‌ای که سود آن ربا داشته باشد، جایز نیست و مسلمانان از انجام آن باید خودداری کنند. ممنوع بودن ربا یکی از مهمترین اصول اقتصادی در اسلام است. برای ممنوعیت آن دلایلی وجود دارد که می‌خواهیم هر کدام از آنها را با همدیگر بررسی کنیم.

ویژگی ربا	توضیحات
تعریف	گرفتن زیاده از اصل مال در معاملات هم‌جنس
حکم	حرام و گناه کبیره
انواع	معاملی (در نقدین، غیرنقدین، پیمانه‌ای) و قرضی
پیامدها	اختلال اقتصادی، تضعیف اخلاق، لعنت الهی
راه‌های جلوگیری	آگاهی‌رسانی، ترویج قرض‌الحسنه، نظارت بر بازار

انواع سودهای غیرشرعی فارکس در اسلام

ربا (بهره)

یکی از مهمترین موارد معاملاتی در بازارهای فارکس، ربا، سواپ و یا همان بهره شبانه است. این نوع بهره به آن دسته از معاملاتی تعلق می‌گیرد که بیش از ۲۴ ساعت باز مانده است.

در واقع ربا همان بهره ای است که در در ازای نگهداری از دارایی در بازه زمانی طولانی از حساب کاربران کسر شده و یا به آنها پرداخت می‌شود. در دین اسلام پرداخت و یا دریافت هرگونه ربا حرام بوده و جایز نیست عملکرد.

قمار (میسر)

معاملاتی که بر اساس ریسک، حدس و گمان انجام می‌گیرد و برای انجام این معاملات هیچگونه تحلیل منطقی نداشته باشید معاملات قمار نامیده می‌شود. در معاملات قمار احتمال ریسک و ضرر بسیار زیاد است.

استفاده کردن از اهرم در معاملات، ریسک معاملات را به شدت افزایش می‌دهد. اهرم‌ها همانطور که می‌توانند شما را به سودهای بالایی برسانند، به همون مقدار ممکن است که شما را به سمت ضرر هم بکشانند. در واقع این معاملات ماهیت قمار دارند و از نظر شرعی انجام آنها جایز نیست.

ربا چیست؟

ربا یعنی پرداخت مبلغی بیشتر از اصل پول در معاملات است. در دین اسلام، ربا حرام است، چون اثرات منفی در جامعه و اقتصاد می گذارد.

توزیع عادلانه ثروت

ربا باعث تمرکز یافتن و جمع شدن ثروت در دست عده‌ای خاص می‌شود، بنابراین پولی که قرار است در جامعه به گردش درآید و به دست همه افراد برسد، دست برخی افراد خاص می‌ماند. این موضوع باعث می‌شود که برخی افراد صاحب مقادیری دارایی بوده و برخی نیازمند پول باشند و شکاف طبقاتی بین آنها را بیشتر می‌کند.

اسلام همیشه تاکید می‌کند که ثروت به طور عادلانه توزیع شده و به فقرا کمک شود. از طرفی ربا سود ناعادلانه‌ای دارد، یعنی فرد برای مدت زمان معین، باید مبلغی بیشتر از مبلغ گرفته شده را بپردازد. این مبلغ در برخی زمان‌ها از عهده پرداخت فرد خارج شده و ممکن است او را به ضررهای زیادی برساند.

محرومیت از برکت مال

روایت اسلامی متعددی همیشه تاکید دارند، هر نوع دارایی که به دست می‌آورید از طریق راه درست باشد تا آن دارایی حلال بوده و برکت داشته باشد. مال حرام هیچگونه برکتی ندارد و ممکن است برای افراد مشکلات و گرفتاری‌هایی ایجاد کند.

زمانی مالی حرام اعلام می‌شود که از شیوه‌های نادرستی به دست آمده باشد و این می‌تواند در زندگی فرد تاثیرات نامطلوبی داشته باشد.

ترویج ظلم و ستم

ربا در واقع نوعی ظلم به افراد نیازمند است، چون آنها را مجبور می‌کند برای رفع نیازهای خود سودهای بیشتری به  صاحبان پول بپردازند. در واقع افراد بنا به دلایلی، نیازمند مقدار پول هستند و وقتی از شخصی پولی را گرفتند، مجبور هستند مقدار تعیین شده و بیشتر از پول واقعی را به صاحب پول برگردانند.

در واقع افرادی که نیازمند پول بودند، جدا از پول باید تلاش و مشقت زیادی را به جان بخرند تا مقدار اضافه‌تری از پول را آماده کرده و به صاحبان پول پرداخت کنند.

تضعیف اقتصاد

ربا همیشه می‌تواند در اقتصاد جامعه تورم و بی‌ثباتی ایجاد کند. این موضوع در دراز مدت به ضرر جامعه تمام می‌شود. ارزش پول آن کشور کم شده و کالاها قیمت‌های بیشتری خواهند داشت و فقر در جامعه را گسترش می‌دهد. در این صورت امکان گردش پول در جامعه کمتر شده و باعث تضعیف اقتصاد می‌شود.

ترویج حرص و آز

افرادی که پول ربا می‌دهند، بدون تلاش و کار به درآمد می‌رسند و این باعث می‌شود که تنبلی در افراد بیشتر شده و حرص و طمع در آنها بالاتر رود. در نتیجه این گونه افراد علاقه کمتری به انجام کارهای خوب و نیک پیدا می‌کنند. این قبیل افراد ویژگی‌های منفی بیشتری را از خود بروز خواهد داد.

انواع ربا و مثال‌هایی از آن

پول‌های ربا در انواع مختلفی هستند و می‌خواهیم برای هر کدام مثال‌هایی ارائه دهیم.

• نوعی ربا است که شما پولی را از فردی قرض می‌گیرید و در هنگام پس دادن مقدار بیشتری از مبلغ تعیین شده و قرض گرفته شده را به صاحب پول پرداخت می کنید.
• ربایی که در معاملات انجام می‌گیرد باعث می‌شود کالایی که می‌خرید، قیمت بالایی داشته باشدو در هنگام تاخیر در پرداخت، مقدار پول دریافت شده بیشتر خواهد بود و اگر به صورت نسیه کالا خریداری شود، آن را با قیمت بیشتر به شما عرضه می‌کنند.
• نوع دیگری از ربا، ربا در مشارکت است. یعنی یک طرف قرارداد نسبت به آن چیزی که در قرارداد مشارکت مشخص شده، سهم بیشتری را دریافت می‌کند.

یکی از دلایلی که باعث شده ربا در دین اسلام حرام باشد، تجمع یافتن پول در دست عده ای خاص است که وارد چرخه اقتصاد نمی شود.

جایگزین‌های اسلامی برای معاملات ربوی

دین اسلام برای معاملات ربا جایگزین‌های بسیار خوبی ارائه داده است. مسلمانان می‌توانند به جای معاملات ربا از این شیوه‌ها استفاده کنند. در ادامه به چند مورد از جایگزین‌های معاملات ربا اشاره کرده‌ایم.

مشارکت در تولید و فروش

در این نوع مشارکت سرمایه‌گذاران تلاش می‌کنند که در زمینه‌ای مثل تولید یا فروش همکاری کنند. در این صورت هرگونه سود و زیانی که حاصل از این مشارکت به دست بیاید، افراد در آن سهیم هستند و به اندازه‌ای که سهم دارند، در سود و زیان هم سهم خواهند داشت.

مضاربه

در این نوع قرارداد یک نفر به عنوان سرمایه‌گذار فعالیت دارد و به عنوان کسی است که با سرمایه خود وارد فعالیت می‌شود. نفر دیگر سعی می‌کند تا کار را پیش برده و وظایفی به عهده دارد. بنابراین مضاربه فعالیتی است که تامین پول را یک نفر به عهده می‌گیرد و کار را نفر دیگر و سودی که به دست می‌آید، بین آنها تقسیم می‌شود.

مزارعه

در این نوع قرارداد، یک نفر زمین در اختیار فردی دیگر می‌گذارد و نفر دیگر روی آن کار و تلاش می‌کند و سودی که از آن به دست می‌آید، بین آنها تقسیم می‌شود.

دلایل اقتصادی ممنوعیت معاملات غیرشرعی

جلوگیری از تمرکز ثروت

انجام معاملات غیر شرعی مخصوصاً ربا باعث می‌شود که ثروت در دست عده خاصی از افراد جمع شود. این موضوع باعث بیشتر شدن فاصله طبقاتی می‌شود. دین اسلام همواره این نوع معاملات را منع کرده و به دنبال توزیع عادلانه‌تر ثروتمند است.

تشویق به فعالیت‌های مولد

دین اسلام به جای سوددهی‌های مبتنی بر پول همیشه تشویق می‌کند تا اقدام به تجارت و رمایه‌گذاری کنید. این کار هم باعث رونق اقتصادی شده و هم اشتغال زایی فراهم می‌آورد.

جلوگیری از تورم

وجود ربا باعث افزایش تورم می‌شود و هزینه‌های مربوط به تولید و خدمات را بالاتر می‌برد. در واقع دین اسلام با منع کردن ربا به دنبال ثبات اقتصادی است.

حفظ ارزش پول

وجود ربا باعث می‌شود که ارزش پول کمتر شود، چون افراد به جای سرمایه‌گذاری اقدام به نگهداری آن می کنند. اسلام با منع کردن ربا افراد را تشویق به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی مختلف می‌کند.

دلایل اجتماعی ممنوعیت معاملات غیرشرعی

جلوگیری از استثمار

سودهای غیر شرعی مثل ربا می‌تواند با استمسار افراد نیازمند شود. دین اسلام با منع کردن ربا از این افراد حمایت کرده از استمسار جلوگیری می‌کند.

تقویت همبستگی اجتماعی

اسلام با منع کردن سودهای حرام سعی دارد همبستگی اجتماعی را ایجاد کرده و جامعه مبتنی بر همکاری و تعاون به وجود بیاورد.

جلوگیری از نزاع و درگیری

وجود ربا باعث می‌شود که بین افراد نزاع و درگیری شکل گیرد. اسلام با منع کردن ربا به دنبال ایجاد صلح و آرامش در جامعه است.

دلایل اخلاقی و معنوی ممنوعیت معاملات غیرشرعی

دین اسلام به دنبال آن است که در معاملات اجرا شده عدالت را به جا بیاورد. به همین خاطر مواردی چون ربا را غیر شرعی می‌داند چون افراد بدون اینکه زحمتی بکشند، به سود و درآمد بالا دست پیدا می‌کنند.

نتیجه گیری

رعایت کردن حکم ممنوع بودن ربا در جامعه اسلامی اهمیت زیادی دارد، چون به دنبال رعایت این حکم می‌توان یک جامعه عادلانه و پویا تشکیل داد. با رعایت کردن این احکام می‌توان به طور عادلانه ثروت را تقسیم کرد، میزان فقر و بی‌عدالتی را کاهش داد و می‌توان اقتصاد جامعه را تقویت کرده و یک جامعه سالم و پایدار تشکیل داد.

سوالات متداول