قوانین شرعی مربوط به بهره شبانه و شیوه حذف آن در حساب اسلامی

فعالیت در بازارهای مالی به ویژه فارکس و معاملات CFD بین مسلمانان همواره با دغدغه هایی از نظر شرعی همراه بوده است. یکی از مهم ترین این دغدغه ها، مسأله دریافت یا پرداخت سوآپ یا “بهره شبانه” است. طبق شریعت اسلامی، دریافت یا پرداخت هر نوع بهره در معاملات مالی ممنوع و حرام شمرده شده و مسلمانان باید در معاملات خود از هر نوع ربا اجتناب کنند.

بروکر حساب اسلامی یا حساب بدون سوآپ به عنوان راهکاری برای معامله گران مسلمان مطرح شده است. در این مقاله به قوانین شرعی سوآپ، دلایل حرمت شرعی آن و شیوه حذف سوآپ در حساب های اسلامی پرداخته می شود.

بهره شبانه چیست؟

در معاملات بازار فارکس و CFD، اگر معامله ای بیش از یک روز باز بماند، بروکر بر اساس تفاوت نرخ بهره بین ارزها یا دارایی ها، مبلغی را به عنوان سود یا بهره شبانه به حساب معامله گر اضافه یا کسر می کند. این مبلغ می تواند مثبت یا منفی باشد اما ماهیت آن همان بهره است که برای نگهداری پوزیشن باز در بازار، اخذ یا پرداخت می شود.

قوانین شرعی مرتبط با بهره شبانه

در فقه اسلام، دریافت یا پرداخت بهره پول در انواع معاملات تحت عنوان ربا شدیداً نهی شده است. طبق نظر تمامی مراجع تقلید اهل تشیع و تسنن، هر پول اضافه ای که بدون معامله یا فعالیت مشروع به اصل پول افزوده شود، ربا و شرعاً حرام است.

بنابراین دریافت یا پرداخت سوآپ در حساب های فارکس که ناشی از نگهداری معامله است، از نظر اسلام مصداق ربا بوده و غیر شرعی محسوب می شود.

نحوه حذف سوآپ در حساب اسلامی

بروکرها برای حذف سوآپ در حساب اسلامی از شیوه های گوناگونی استفاده می کنند که مهم ترین آن ها به شرح زیر است:

غیرفعال سازی مکانیزم سوآپ در سیستم معاملاتی

در این حالت، بروکر در پلتفرم معاملاتی، سوآپ شبانه را برای همه معاملات حساب اسلامی محاسبه و حذف می کند. بنابرین تریدر هیچ عددی، نه مثبت و نه منفی بابت سوآپ دریافت یا پرداخت نمی کند.

اعمال هزینه جایگزین با ماهیت غیر ربوی

برخی بروکرها در صورت باز بودن معامله برای مدت طولانی (مثلاً بیش از ۷ روز)، به دلیل شرایط بازار، مبلغ ثابتی را به عنوان کارمزد مدیریت یا هزینه نگهداری دریافت می کنند. این کارمزد معمولاً یک مبلغ ثابت یا متناسب با حجم معامله است و تحت هیچ شرایطی وابسته به نرخ بهره نبوده و ساختار غیر ربوی دارد. این راهکار مورد تأیید برخی فقها قرار گرفته است اما باید اطمینان حاصل کرد که این هزینه، شکل پنهان ربا نباشد.

محدودیت روی دارایی های خاص

برخی بروکرها حساب اسلامی را فقط روی جفت ارزها فعال می کنند و برای برخی دارایی ها مثل فلزات، نفت یا ارزهای دیجیتال به دلیل پیچیدگی محاسبه بهره یا کارمزد، ممکن است حساب اسلامی ارائه نشود.

تعیین بازه زمانی رایگان بودن سوآپ

گاهی اوقات حساب اسلامی برای مدت خاصی (مثلاً ۷ یا ۱۴ روز) بدون سوآپ است و پس از این مدت مبلغی به عنوان هزینه ثابت یا نگهداری افزوده می شود. این هزینه نباید شباهتی به بهره داشته باشد تا از نظر شرعی ایرادی ایجاد نکند.

جمع بندی

از آنجاکه ربا در اسلام حرام است، اخذ سوآپ به عنوان بهره شبانه در معاملات فارکس یا CFD شرعاً جایز نیست. حساب اسلامی با حذف مکانیزم سوآپ یا جایگزینی آن با کارمزد ثابت و غیر ربوی، امکان معامله گری مطابق با اصول شریعت را برای مسلمانان فراهم کرده است.

با این حال، مسئولیت اصلی تحقیق و انتخاب بروکر معتبر بر عهده معامله گر است تا مطمئن شود معاملاتش شرعی، شفاف و بدون بهره انجام می شود.

سؤالات رایج معامله گران